* آیا مى توان از ولى فقیه انتقاد کرد؟

براساس اعتقادات دینى ما فقط پیامبران، حضرت زهرا و ائمه اطهار (علیهم السلام) معصوم اند. از این رو هیچ کس ادّعا نمى کند احتمال اشتباهى در رفتار و نظرات ولى فقیه نیست. احتمال خطا و اشتباه در مورد ولىّ فقیه وجود دارد و ممکن است دیگران به خطاى او پى ببرند. از این رو می توان از ولى فقیه انتقاد کرد. ما نه تنها انتقاد از ولی فقیه را جایز می شماریم، بلکه بر اساس تعالیم دینى معتقدیم یکى از حقوق رهبر بر مردم لزوم دلسوزى و خیرخواهى براى اوست. این حق تحت عنوان «النصیحه لائمّة المسلمین»تبیین شده است. نصیحت در این عبارت به معناى پند و اندرز نیست، بلکه دلسوزى و خیر خواهى براى رهبران اسلامى است؛ بنابراین نه تنها انتقاد از ولی فقیه جایز است، بلکه واجب شرعى مسلمانان است و منافع و مصالح شخصى یا گروهى نباید مانع انجام آن شود.

نکاتی در شیوه انتقاد

لیکن در انتقاد از ولى فقیه رعایت نکات زیر لازم است:

1. اخلاق اسلامى در هنگام انتقاد رعایت شود؛ در این مسأله رهبر با دیگر مؤمنان مشترک است. شرایط انتقاد شامل موارد ذیل است:

الف) پیش از انتقاد باید اصل موضوع، محرز و عیب و اشکال، قطعى باشد؛ نه آنکه مبتنى بر شایعات و اخبار غیرقابل اعتماد و یا براساس حدس و گمان و بدون تحقیق، مطلب ناحقى به کسى نسبت داده شود و موجب اعتراض و انتقاد قرار گیرد.

ب) به منظور اصلاح و سازندگى انتقاد شود، نه براى عیب جویى و رسوایى اشخاص.

ج) انتقاد بر اثر دلسوزى، خیرخواهى و صمیّمیت باشد نه به سبب برترى طلبى.

د) بدون هیچ توهین و جسارت، مؤدبانه و با رعایت شؤون وى بیان شود و در حقیقت انتقاد باید بسان هدیه اى تقدیم شود.

امام صادق(علیه السلام) فرمود: «اَحَبُّ اِخْوانى الَىَّ مَنْ اَهْدى اِلَىّ عُیُوبى»؛ محبوبترین برادرانم کسى است که عیوب و اشکالاتم را به من هدیه کند» (بحار، ج 78، ص 249، روایت108، باب23).

2. افزون بر موارد فوق براى شخصیّت محترم و قداست خاص رهبرى در نظام اسلامى مسائل دیگرى نیز باید در نظر گرفته شود. به یقین، میان انتقاد کردن فرد از دوست خود، یا زن از شوهر و یا فرزند از پدر، یا شاگرد از استاد تفاوتى روشن وجود دارد فرزند و شاگرد براى پدر و استاد خود احترام خاصى قائلند اما فوق آنها قداستى است که براى امام و جانشین او وجود دارد. قداست -همانگونه که در مباحث بعدی اشاره خواهد شد- محبتّى همراه با احترام و تواضع است و چون ولی فقیه در مقام نیابت معصوم قرار دارد از این رو از قداست والایى برخوردار است و رعایت کمال احترام و ادب براى او ضرورى است و حفظ حرمت و شأن او بر همه لازم است لذا انتقاد باید به گونه اى بیان شود که هیچ گونه تأثیر سویى بر قداست و جلالت جایگاه ولى فقیه نداشته باشد.

3. سوّمین نکته اى که در انتقاد از رهبر باید در نظر گرفت، توجّه به دشمن است. انتقاد از رهبر باید هوشمندانه طرّاحى شود تا موجب سوء استفاده دشمنان نشود.

از آن رو که رعایت این موارد در انتقاد از ولی فقیه لازم است، مجلس خبرگان کمیسیونى براى نظارت بر فعالیتهاى رهبرى دارد که عملکرد ایشان را مورد بررسى قرار می دهد و در موارد لازم نتیجه آن را به اطلاع ایشان می رساند. این هیأت تحقیق به پیشنهاد خود مقام معظم رهبرى در مجلس خبرگان تشکیل شد.

بهترین شیوه انتقاد

به نظر می رسد براى رعایت همه اصول مزبور، بهترین شیوه انتقاد، نوشتن نامه به دبیرخانه مجلس خبرگان و بیان موارد لازم است. انتقاد از دیگر مسؤولان نظام (مجلس، قوه مجریه و قوّه قضائیه) در اصل 90 قانون اساسى مطرح شده است: «یعنى هر کس شکایتى از طرزکار مجلس یا قوّه مجریّه و یا قوّه قضائیه داشته باشد، می تواند شکایت خود را کتباً به مجلس شوارى اسلامى عرضه کند. مجلس موظف است به این شکایات رسیدگى کند و پاسخ دهد...»؛ ملاحظه می شود مراجعه به مجلس، راهکارى مناسب براى شکایت -که نوعى انتقاد از مراکز فوق به شمار می آید- تصویب شده است. عمل به این قانون -که داراى ضمانت اجرایى است- موجب حفظ حرمت نهادهاى مذکور خواهد بود. طبق اصل یکصد و سیزدهم قانون اساسى رهبر عالی ترین مقام رسمى کشور محسوب می شود، از این رو رعایت این نکات درباره او اولویت دارد.

شایان ذکر است که نباید انتظار داشته باشیم به همه مباحث و انتقاداتى که مطرح می کنیم پاسخ مختصر یا تفصیلى داده شود زیرا به دلیل پیچیدگى مسائل سیاسى و تصمیم گیریهاى کلان اجتماعى و نیز امکان سوء استفاده دشمن از آنچه افشا خواهد شد، همیشه بیان انگیزه هاى مختلف عملکردها و تدابیر سیاسى براى عموم میسّر نیست، ولى قطعاً به نظرات، انتقادات و پیشنهادهاى مفید توجّه خواهد شد و موارد لازم به اطلاع ولى فقیه خواهد رسید.

منبع: کتاب پرسش ها و پاسخ ها، علامه محمدتقی مصباح یزدی (دامت برکاته)

اگه مطلب براتون مفید بود ،

جهت خشنودی و تعجیل ظهور  بقیة الله الاعظم روحی و ارواح العالمین له الفداء صلواتی نثار کنید.

تاریخ درج در کلوب: 1388.04.29 ساعت 06:19